Tym, co burzy harmonię w polsko-francuskich relacjach handlowych jest fakt, iż francuscy kontrahenci uznawani są za nierzetelnych i opieszałych płatników, którzy mają tendencje do zaspokajania roszczeń wierzycieli zagranicznych w ostatniej kolejności.
W większości przypadków, przepisy umowy zawartej z francuskim partnerem handlowym narzucają kompetencje francuskich sądów. W tym układzie, polskiemu przedsiębiorcy trudno jest ocenić szanse odzyskania swojej wierzytelności we Francji oraz koszt, jaki będzie reprezentować lokalna procedura sądowa.
• Czy konieczna jest próba windykacji polubownej ?
Francuskie sady wymagają dowodu podjęcia działań zmierzających do polubownego rozstrzygnięcia sporu w stosunku do dłużnika, pod rygorem odrzucenia pozwu. Równocześnie, brak reakcji ze strony dłużnika na wysłane do niego przedprocesowe wezwanie do zapłaty będzie interpretowane przez francuskie sądy jako dowód iż Państwa wierzytelność ma charakter bezsporny.
O ile działania polubowne mogą być prowadzone przez wierzyciela na własną rękę, o tyle sądowe dochodzenie roszczeń zawsze wymaga wsparcia specjalistycznej kancelarii prawnej.
• Jaka jest specyfika francuskiej windykacji sądowej ?
We francuskich sądach gospodarczych rozstrzygają wyłącznie sędziowie niezawodowi, wybierani przez samorząd zawodowy przedsiębiorców. Dopiero w przypadku przejścia do drugiej instancji, mamy do czynienia z zawodowym składem sędziowskim Izby handlowej Sądu apelacyjnego.
Gdy wartość przedmiotu sporu przekracza 10 000 euro, strony obowiązuje przymus adwokacki. Adwokat powoda redaguje pozew, który doręczany jest dłużnikowi na ustalony z sekretariatem sądu termin. Pozew doręczany jest przez komornika sądowego, opłacanego przez wierzyciela, a następnie, pełnomocnik powoda przesyła dowód doręczenia pozwu do sekretariatu sądu. Pozwany musi wyznaczyć adwokata, który przygotowuje i wysyła do adwokata powoda replikę procesową na piśmie wraz ze swoim materiałem dowodowym.
• Czy konieczny jest przyjazd na rozprawę sądową do Francji ?
Na rozprawach przed sądem gospodarczym i cywilnym nie przeprowadza się przesłuchań świadków lub stron, ale sąd zapoznaje się z ich oświadczeniami na piśmie. Świadek sporządza je odręcznie na specjalnym formularzu urzędowym (CERFA), dołączając kopią swojego dowodu tożsamości. Następnie są one przedstawiane przez adwokatów stron w ich mowach obrończych na rozprawie końcowej, podobnie jak pozostały materiał dowodowy.
UWAGA: Francuskie sądy nie prowadzą rozpraw, ani też nie przesłuchują świadków za pośrednictwem środków elektronicznych – takich jak Microsoft Teams lub Zoom.
Zgromadzony materiał dowodowy na piśmie będzie miał kapitalne znaczenie z uwagi na kazuistykę postępowania, stad tak ważna jest polubowna faza postępowania. Należy przedłożyć: kopie zawartej umowy, nieopłaconych faktur i dowody ich wysłania oraz bezskutecznych ponagleń do zapłaty (maile, dowody rozmów telefonicznych, etc).
• Czy konieczne jest przedłożenie oryginałów dokumentów ?
Francuski sąd nie będzie wymagał przedłożenia oryginałów dokumentów, chyba ze przeciwnik procesowy podważa ich wiarygodność. Natomiast, wymagane będą tłumaczenia przysięgłe materiału dowodowego na język francuski (poza wyjątkami, niektóre sądy gospodarcze, zwłaszcza w dużych ośrodkach miejskich, akceptujących angielską wersję językową dokumentacji).
UWAGA: we francuskim postępowaniu sadowym, nie obowiązuje zasada prekluzji dowodowej. W związku z tym, nowe elementy dowodowe można przesłać do adwokata strony przeciwnej do końca trwania przewodu sądowego.
• Jakie są koszty postępowania windykacyjnego we Francji ?
Zgodnie z zasadą dostępu do wymiaru sprawiedliwości, koszty postępowania ograniczają się do:
a) uiszczenia opłaty kosztów komornika, który na wniosek powoda doręcza pozew stronie przeciwnej.
b) opłaty sadowej za wniesienie pozwu, która nie jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu i kształtuje się na poziomie 70 euros od strony (w sądach powszechnych, wniesienie pozwu jest zwolnione od opłat sadowych).
c) jeśli pojawi się taka konieczność: raporty komornicze (np w przypadku braku sporządzenia protokołu odbioru robót budowlanych) lub ekspertyzy sądowe ( np.w przypadku sporu co do jakości wykonanych prac)
d) honorarium adwokata – kształtowane umownie przez strony, w zależności od specyfiki i kompleksowości danej sprawy.
Sąd nakazuje zwrot kosztów postępowania (punkty a, b, c) od strony przegrywającej i dysponują możliwością moderowania zwrotu kosztów adwokackich (punkt d), biorąc pod uwagę zasady słuszność oraz sytuację ekonomiczną dłużnika.
• Jak długo trwa postępowanie sądowe we Francji ?
W zależności od stopnia skomplikowania sprawy i rodzaju postępowania wybranego przez pełnomocnika wierzyciela, czas trwania postępowania sądowego może wynosić od kilku miesięcy do kilku lat. Ogólnie rzecz biorąc, w skomplikowanych sprawach, w których wymagana jest opinia biegłego, postępowanie będzie trwało dłużej.
W takich przypadkach zaleca się najpierw zabezpieczyć roszczenie.
• Czemu służy zabezpieczenie wierzytelności ?
Przed wszczęciem windykacji sądowej, należy również pomyśleć o zabezpieczeniu wierzytelności, zwłaszcza w przypadku gdy w grę wchodzą wierzytelności znacznej wartości, zaś sytuacja finansowa dłużnika jest niepewna.
W tym celu należy złożyć do prezesa sądu gospodarczego wniosek o wydanie pozwolenia na tymczasowe zajęcie kont bankowych dłużnika lub innej części jego majątku. Jeśli na tym etapie, sędzia uzna bezsporny charakter roszczenia oraz potencjalne zagrożenie w jego dalszej windykacji, wówczas wydaje zgodę na zabezpieczenia majątku dłużnika, jeszcze przed uzyskaniem sądowego tytułu wykonawczego. W dalszej kolejności, wierzyciel ma jednak obowiązek wszczęcia procedury sądowej w ciągu miesiąca od momentu zabezpieczenia majątku dłużnika, pod rygorem nieważności procedury zabezpieczającej.